کد مطلب:42378 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

ذوالفقار حضرت علي (ع) بعد از ايشان چه شد؟

برخي به خطا تصور مي كنند كه «ذوالفقار»؛ يعني، شمشيري كه دو تيغه دارد و بر همين اساس، در نقاشي ها و حتي فيلم ها، آن را دو تيغه نشان مي دهند! «ذوالفقار»؛ يعني چيزي كه داراي مهره ها و شيارها و حفره ها است. «فقار» جمع فَقره (مهره هاي كمر) و «فُقره» (شيارها و حفره ها) است. شمشير «مُفقَّر» يعني، شمشيري كه شيارهاي باريك و با عمقي اندك يا حفره هايي در وسط تيغه دارد. شيارها از وسط تيغه، به سمت بيرون كشيده شده است. به شمير امام علي(ع) ذوالفقار مي گفتند؛ چون روي تيغه ي آن حفره هايي (گودي ها) كوچك و زيبايي، {V(لسان العرب، ج 10، ص 300؛ تاج العروس، ج 7، ص 356 - 357. ماده ي فقر؛ ربيع الأبرار، زمخشري، ج 3، ص 315) V}جهت تزيين داشت. هم چنين گفته اند روي تيغه ي آن - از كنار دسته تا نوك - شياري بلند و باريك داشت كه، شيارهايي باريك از آن شيار بلند، به طرف نوك شمشير در دو طرف ايجاد شده بود، {V(علل الشرايع، ج 1، ص 160؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 3، ص 340)V}؛ بنابراين فقار؛ يعني، بريدگي ها، شيارها و گودي ها، محروم شدن و مهره هاي كمر، اين معنا، هيچ شباهتي به دو تيغه بودن، ندارد. تنها ابن شهر آشوب گفته است {Hو كان ذوالفقار ذا شعبتين H}؛ {Mذوالفقار دو تيغه داشت M}» كه به نظر مي آيد برداشت شخصي او، از معناي «ذوالفقار» است، {V(ر.ك: مناقب آل ابي طالب، ج 3، ص 290)V}. در روايتي منسوب به امام صادق(ع) آمده است كه: «ذوالفقار بدين جهت اين نام گرفت كه در وسط تيغه در طول آن، شياري بود كه آن را به مهره هاي كمر تشبيه كرده بودند»، {V(علل الشرايع، ج 1، ص 160؛ مناقب، ج 3، ص 340)V}. هم چنين از آن حضرت نقل شده است: «بدان علّت به شمشير حضرت علي(ع)، ذوالفقار مي گفتند كه آن را بر هر كس مي زد، در دنيا از زندگي و در آخرت از بهشت محروم مي شد»، {V(مناقب آل ابي طالب، ج 3، ص 339)V}. صدوق گويد: ذوالفقار شمشيري بود كه پيامبر(ص) به امام علي(ع) داد و بدين جهت اين نام گرفت كه در پشت آن مهره هايي چون مهره هاي كمر انسان بود، يا بدين جهت كه كمر كافران را قطع مي كرد. ذوالفقار از آن چه كسي بود و چگونه به علي(ع) رسيد؟ در پيكار بدر (سال دوم هجري) عاص بن منبه و پدر و عميش - كه از سران شرك بودند - كشته شدند. حضرت علي(ع) عاص بن منبه را كشت و شمشير او (ذوالفقار) را به پيامبر(ص) داد. سال بعد در جنگ احد، وقتي از شدت جنگ شمشير آن حضرت شكست و از پيامبر(ص) شمشير خواست، آن حضرت ذوالفقار را در گرماگرم پيكار احد به امام علي(ع) داد و او شجاعانه از پيامبر دفاع كرد و دشمن را عقب راند. در اين هنگام ندايي شنيده شد كه مي گفت: {Hلا فتي الا عليّ لا سيف الاّ ذوالفقارH}. پيامبر(ص) فرمود: اين صداي جبرئيل است، {V(سيره ي ابن هشام، غزوه ي احد، ج 30، ص 106؛ تاريخ طبري، ج 3، ص 177؛ 1846؛ علل الشرايع، جزء 1، ص 7؛ شرح الأخبار، ج 2، ص 381 و...) V} مورّخان در ميان گزارش هاي مختلف درباره ي ذوالفقار، روي گزارش اخير تأكيد كرده اند. به نظر مي رسد اين گزارش معقول تر و منطقي تر است، {V(نيز نگاه كنيد به: مناقب سليمان كوفي، ص 495؛ شرح نهج البلاغة ابن ابي الحديد، ج 7، ص 219؛ تاريخ ابن الوردي، ج 1، ص 132؛ تاريخ طبري، ج 3، ص 184 و تاريخ يعقوبي زندگي امام علي(ع) و...)V}. ذوالفقار سرانجام چه شد؟ بنابر منابع شيعه، «ذوالفقار»، بعد از پيامبر(ص) به امام(ع) رسيد و از آن حضرت به امام حسن(ع) و سپس به حسين(ع) تا آخر امامان و اكنون ذوالفقار نزد حضرت مهدي(عج) است. شيعيان، امام را به چند نشانه مي شناختند كه از آن جمله ذوالفقار بود. آن را نزد هر كس مي يافتند كه با نشانه هاي ديگر همراه بود، او را به امامت مي پذيرفتند. از امام صادق و امام رضا(ع) رواياتي نقل است كه سلاح (ذوالفقار ورزه)، از جمله شنانه هاي امامت است و در زمان ايشان نزد آنان بود؛ (من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 418 - 419؛ خصال صدوق، جزء 2، ص 8 - 527؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج 1، ص 312؛ الثاقب في المناقب، ص 416 - 420؛ احمد بن محمد بن حنبل، كتاب العلل و معرفة الرجال، ص 73 - 74) و...)